Nai hiền

Ngày xưa có chú nai hiền

Nhởn nhơ vui sống giữa miền hoang sơ

Trong khu rừng rậm ven bờ

Sông Hằng cuồn cuộn sóng mờ nhân gian.

Dáng nai đẹp đẽ dịu dàng

Sừng trong nước ngọc, thân vàng ánh châu

Nhưng mắt nai lắng u sầu

Thương cho trần thế nhuốm mầu bi ai,

Nai nghe, nói được tiếng người

Nai là Bồ Tát một thời hiện thân.

Bên nai muông thú quây quần

Coi nai như mẹ muôn phần yêu thương

Như thầy sáng suốt dẫn đường

Một vùng đồi núi ngát hương thanh bình.

Sợ người thấy sẽ hại mình

Nai cùng muông thú sống quanh trong rừng.

Một ngày trời đất mịt mùng

Sông Hằng gầm thét sóng dâng ngập tràn

Nai đang thơ thẩn non ngàn

Chợt nghe kêu cứu tiếng vang núi đồi

Nhìn xa nai thấy một người

Ôm thanh củi mục chơi vơi giữa dòng

Mênh mông sóng nước reo cuồng

Sức người đã yếu, sắp buông trôi rồi

Tâm Bồ Tát bỗng rạng ngời

“Người mà đau khổ, ta thời khổ đau!

Cứu người trước, cứu mình sau!”

Nai lao vội xuống dòng sâu vớt người,

Sá chi sóng gió dập vùi

Dìu người lên được tới nơi an toàn.

Nạn nhân tỉnh lại bàng hoàng

Cám ơn công đức vô vàn của nai

Nguyện xin tạc dạ lâu dài

Khiến nai sung sướng thốt lời tâm can:

“Mừng ông còn tấm lòng vàng

Dạt dào ân huệ, chứa chan nghĩa tình!

Hãy về ngay với gia đình

Nhớ đừng nói chuyện chúng mình nơi đây

Người đời nham hiểm chất đầy

Sẽ tìm cách bắt thân này mất thôi!”.

Nạn nhân hứa chắc một lời

Khấu đầu lạy tạ. Về nơi thị thành.

*

Người về đoàn tụ gia đình

Đúng khi hoàng hậu tâu trình cùng vua:

“Đêm qua thần thiếp nằm mơ

Thấy con nai đẹp nói ra tiếng người

Nai thần thật quả lạ đời

Trên tòa giảng Pháp lời lời cao sang

Thật là chuyện lạ vô vàn

Nếu ta bắt được nai vàng về cung

Nhốt vườn thượng uyển vui chung

Điềm lành cho nước! Điều mừng cho ta!”

Vua nghe thỏ thẻ lời hoa

Chiều lòng hoàng hậu, lệnh ra khắp miền:

“Ai mà giúp bắt nai hiền

Vua ban bổng lộc, bạc tiền, chức cao!”

*

Người mà nai cứu hôm nào

Nghe vua trọng thưởng, xôn xao cõi lòng

Nghĩ mình cùng với vợ con

Đói nghèo kiếp sống, héo hon cuộc đời

Máu tham nổi dậy trong người

Quên ân tình cũ, nuốt lời thề xưa

Y cười phản bội say sưa

Nhưng kìa phép lạ như vừa xảy ra

Mặt người chất phác hôm qua

Giờ đây gớm ghiếc xấu xa vô cùng.

Tên gian phản bội vào cung

Tâu vua chỗ ở trong rừng của nai.

Vua sai quân lính của ngài

Bao vây bốn phía bên ngoài rừng hoang

Ào ào chó dữ sủa vang

Kèn săn trổi giọng oang oang tiến vào

Thú rừng hoảng hốt lao xao

Nai hiền choàng tỉnh xiết bao ngỡ ngàng

Biết rằng trốn cũng muộn màng

Tay người hung ác bạo tàn xưa nay

Nai đang nghĩ ngợi, loay hoay

Thì bao quân lính tới ngay bên rồi

Vua, quan cũng đã đến nơi

Vua nhìn nai đẹp ngây người ngợi khen

Truyền không được bắn cung tên

Làm sao bắt sống nai hiền về cung.

*

Mọi người chưa kịp vây lùng

Nai hiền tự đến thưa cùng vua, quan:

“Ai đưa ngài đến non ngàn

Nơi tôi trú ẩn chốn hoang vu này?”

Vua nghe kinh ngạc lắm thay,

Chỉ tên phản bội đứng ngay sau ngài:

“Hỡi nai thần! Chính tên này

Ham tiền chỉ lối tới đây săn tìm!”.

Mọi người cùng lúc quay nhìn

Rồi cùng một lúc kêu lên hãi hùng,

Mặt tên phản bội đưa đường

Chỉ trong khoảnh khắc vô cùng gớm ghê

Bao nhiêu máu mủ tràn trề

Khắp nơi lở loét khó bề nhận ra.

Nai thưa: “Mọi việc chẳng qua

Chỉ là quả báo diễn ra thật gần

Tên này bội nghĩa vong ân

Tham lam mờ mắt, bất nhân hại người!”

Rồi nai kể rõ đầu đuôi

Chuyện mình cứu hắn chết trôi giữa dòng.

Nhà vua nghe hiểu chuyện xong

Mắng tên phản bội: “Mi lòng tanh hôi

Mi làm ô uế danh người

Mi không đáng sống trên đời làm chi!”

Vua giương cung xử bắn y

Nhưng nai nhảy vội đứng che tên này

Nai thưa: “Tội hắn ngày nay

Kéo theo quả báo đến ngay đây rồi

Mặt y lở loét tanh hôi

Là điều trừng phạt cả đời khó quên

Ngài tha cho hắn một phen!

Phần tôi xin đứng cạnh bên chờ ngài!”.

*

Nhà vua chợt thấy sáng ngời

Một vùng hỷ xả, một trời từ bi

Vua ban: “Ngươi hãy đi đi

Hỡi tên phản bội! Tha mi phen này

Đi cho khuất mắt ta ngay

Làm người không đáng! Đừng quay trở về!”

Tên kia hổ thẹn ê chề

Bước đi lầm lũi, kéo lê thân người

Lưng quay về phía mặt trời

Theo vùng bóng tối, vào nơi bùn lầy.

Vua nhìn nai khẽ tỏ bày:

“Tự do xin trả từ đây cho ngài!

Trẫm lòng kính phục lắm thay

Ngài đem chân lý gieo đầy nhân gian

Soi đường giác ngộ thênh thang

Tim này nguyền khắc lời vàng từ bi!”.

Vua ra lệnh kéo quân đi

Núi rừng trở lại bốn bề bình yên.

*

Kể từ khi đó đêm đêm

Hiu hiu gió mát, êm đềm trăng thanh

Một bầy muông thú hiền lành

Quây quần trìu mến chung quanh nai hiền

Như chờ nghe những lời thiền

Nghe lời giảng đạo giữa miền hoang vu.

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(Thi hóa Truyện Cổ phật Giáo)