NGŨ TRÙNG DUY THỨC QUÁN

 

Ngũ trùng Duy Thức quán là năm pháp quán từ thô đến tế, để hành giả tu tập đạt đến quả vị trong pháp Duy Thức bao gồm

 

1. Khiển hư tồn thực quán : Môn quán này có nghĩa là trừ bỏ phần hư giả giữ lại phần chân thật là thể Y tha viên thành. Bởi các pháp duyên sanh xưa nay vẫn thanh tịnh, trên các pháp ấy chúng sanh lầm phân biệt có ta có cảnh, khởi lên mối vọng niệm trùng trùng. Nay phải bỏ niệm hư vọng thuộc tâm biến kế ấy, để trở lại thể Y tha viên thành chân thật. Trong môn quán này có hai :

 

Khiển trừ ( trừ bỏ ) : Thuộc về không quán

 

Lưu tồn ( giữ lại ) : Thuộc về hữu quán để phá chấp tâm không, để chứng nhập vào tánh lý ngôn Trung đạo và món này thuộc về hư thật tương đối quán.

 

2. Xã lạm lưu thuần quán : Môn quán này có nghĩa là bỏ phần “ lạm “ giữ phần “ Thuần” . “ Lạm “ là tướng phần, “ Thuần “ là kiến phần. Kiến phần là tâm năng duyên chủ quan nên lưu lại. Tướng phần là cảnh sở duyên, để khỏi lạm với cảnh ở ngoài tâm nên trừ bỏ, duy lưu lại tánh cách thuần thức của ba phần sau. Môn này thuộc về tâm cảnh tương đối quán.

 

3. Nhiếp mạt qui bổn quán : Môn quán này nghĩa là đem ngọn về gốc, ngọn là tướng phần, kiến phần thuộc về phần dụng, gốc là Tự chứng phần và chứng tự chứng phần. Gọi chúng là Tự thể phần. Tướng phần thuộc về cảnh nội thức. Kiến phần là tác dụng của nội thức. Hai phần ngọn này không rời cái gốc Tự thể phần mà có, vì thế hành giả phải đem ngọn về gốc, dung hòa lại thành một thể, nghĩa là dứt niệm phân biệt, không chia thành gốc ngọn. Môn này thuộc về thể dụng tương đối quán.

 

4. Ẩn liệt hiển thắng quán : Môn này có nghĩa là ẩn phần kém, hiển phần hơn. Phần kém là tâm sở, phần hơn là tâm vương. Tự thể phần của tâm thức đều có tâm vương và tâm sở. Tâm vương và tâm sở tuy đều hay biến hiện, nhưng năng dụng của tâm sở là phần phụ thuộc, kém hơn phần chánh là tâm vương ẩn mất phần kém, nhưng tỏ phần hơn. Gọi là ẩn liệt hiển thắng. Môn này thuộc về vương sở tương đối quán.

 

5. Khiến tướng chứng tánh quán : Môn này có nghĩa là trừ phần tướng để chứng phần tánh.

 

Phần tướng là pháp Y tha khởi, phần tánh lầ thể Viên thành thật. Tự thể phần của thức có đủ sự lý, sự là tướng dung, lý là tánh thể. Nhưng sự không ngoài lý, tánh không ngoài tướng, đem sự tướng dung hòa lý tánh, bỏ Y tha ngộ nhập Viên thành thật. Gọi là khiển tướng chứng tánh. Môn này thuộc về lý sự tương đối quán.

 

Năm lớp trên gọi là “Quán “ hay  “ Thức” cũng được, vì quán chẳng ngoài thức, thức bao hàm quán. Trong năm lớp này bốn lớp trước là xả bỏ biên kế chấp để về Y tha khởi, nên gọi là tướng Duy Thức quán. Một lớp sau đem y tha khởi về viên thành thật nên gọi là tánh Duy Thức quán hay gọi chung mà hàm súc cả ý nghĩa tánh tướng là Duy Thức quán và đây là phương tiện đem Duy Thức Tam tánh quán để so với ngũ trùng Duy Thức quán.

 

Theo PHDS của HT Thích Từ Thông