Công chúa Nhật Quang

Nhật Quang công chúa đẹp xinh

Dung nhan diễm lệ, thông minh hơn người

Lại thêm đức hạnh tuyệt vời

Hiếu cùng cha mẹ, thương nơi dân hiền,

Giúp người nghèo khó tật nguyền

Toàn dân cảm phục, khắp miền mến yêu.

Trong vườn thượng uyển một chiều

Vua cùng hoàng hậu dấu yêu dùng trà

Nhật Quang hầu đứng bên cha

Vua hoan hỉ nói: “Con ta hơn người

Sống vui, hạnh phúc lâu dài

Chính nhờ cha mẹ. Nào ai sánh bằng!”

Nhật Quang bèn nói dịu dàng:

“Công ơn cha mẹ sánh ngang biển trời

Ghi lòng tạc dạ mãi thôi

Nhưng con thiết nghĩ cuộc đời con đây

Một phần cha mẹ dựng gây

Một phần nhờ kiếp trước dầy công tu!”.

Lời nàng chẳng đẹp lòng vua

Khiến ngài tự ái như vừa tổn thương

Vua suy nghĩ suốt đêm trường

Trong lòng bực bội, vấn vương muộn sầu

Sáng ra đòi một quan hầu

Sai đi khắp chốn tìm mau ra người

Đói nghèo, khổ cực, tả tơi

Lang thang xó chợ, tuổi thời thanh niên

Dẫn về trình diện trước thềm

Vua đem công chúa gả liền ngay cho

Mỉa mai vua nói: “Chớ lo

Theo con kiếp trước con tu đã nhiều

Kiếp này đâu có sợ nghèo

Để ta xem thử mọi điều đúng không

Lấy người cơ cực làm chồng

Xem con có thoát khỏi vòng khổ đau?”.

Triều đình, hoàng hậu lo âu

Chỉ riêng công chúa trước sau mỉm cười

Tỏ ra bình tĩnh khác người

Giã từ nhung gấm, vào nơi bần cùng

Theo chồng rời khỏi hoàng cung

Toàn dân nghe chuyện xót thương ngậm ngùi.

*

Bụi đời tơi tả dập vùi

Nhật Quang lê bước buồn vui trên đường

Hỏi thăm gia cảnh của chàng:

“Sao trông diện mạo thuộc hàng thư sinh

Mà nay nghèo khổ cùng đinh?”

Buồn rầu chàng mới tâm tình xót xa:

“Trước kia sống với mẹ cha

Gia đình giàu có, cửa nhà thênh thang

Chơi phóng túng, sống hoang đàng.

Chỉ chuyên cờ bạc, chẳng màng bút nghiên

Đến khi cha mẹ quy tiên

Cửa nhà bán hết! Bạc tiền trôi đi!

Trắng tay chẳng có nghề chi

Đành đi hành khất kéo lê thân tàn

Còn đâu gia sản giầu sang

Chỉ còn một mảnh vườn hoang cỗi cằn

Giờ đây hối đã muộn mằn!”.

Nghe xong công chúa khẽ an ủi chàng:

“Đôi ta kết nghĩa đá vàng

Từ nay chồng vợ tìm đường làm ăn

Trước tiên kiếm chỗ nương thân

Đành về tạm trú nơi phần vườn hoang”

Vầng dương chói lọi ánh vàng

Theo chân công chúa mở đường tương lai

Vườn hoang, cây rậm, cỏ dài

Vợ chồng ra sức trong ngoài dọn ngay

Xóm làng cảm mến tiếp tay

Dựng chòi tạm trú qua ngày gian lao.

Đất vườn cằn cỗi cố đào

Cuốc sâu xuống đất ai nào có hay

Tìm ra vàng bạc chất đầy

Mấy chum châu báu chôn đây lâu rồi.

Vợ chồng rất đỗi mừng vui

Cùng nhau tạo dựng cơ ngơi chốn này

Ngựa xe, nhà cửa, vườn cây

Khang trang lộng lẫy, phô đầy sắc hoa

Tốt lòng giúp đỡ gần xa

Kẻ nghèo tàn tật, người già neo đơn

Ơn lành chia khắp muôn phương

Từ bi tỏa ngát thơm hương một vùng.

*

Từ khi công chúa rời cung

Nhà vua nghĩ lại vô cùng ăn năn

Chắc con gian khó nhọc nhằn

Cho nên sai phái cận thần dò la

Phải tìm tung tích cho ra

Rồi về báo lại cho nhà vua hay.

Cận thần đi khắp đông tây

Tìm ra công chúa vội quay về triều

Trước sau trình báo mọi điều

Vua nghe lòng vẫn còn nhiều hồ nghi

Dò la vua đích thân đi

Mới hay công chúa trăm bề an vui.

Nhà vua thắc mắc trở lui

Tìm khu tịnh xá, ghé nơi Phật đài

Vua từng nghe tiếng tăm ngài

Tu hành giác ngộ, ít ai sánh cùng

Vua vào đảnh lễ Phật xong

Tỏ bầy thắc mắc nỗi lòng ưu tư:

“Chắc xưa công chúa khéo tu

Kiếp này hưởng phước rất ư nhiệm mầu?”

*

Khoan thai Phật kể chuyện sau:

“Lái buôn có kẻ rất giàu trước kia

Chồng thời keo kiệt, chi ly

Vợ thời thành kính chuyên đi cúng dường

Giúp người nghèo khổ thập phương

Tôn thờ Tam Bảo lòng thường thành tâm,

Anh chồng bực bội vô ngần

Nhiều phen la mắng, bao lần cản ngăn,

Vợ bèn từ tốn khuyên răn

Mong chồng nguồn đạo ăn năn tìm về

Mau mau rời khỏi bến mê

Máu tham dẹp bỏ còn chi quý bằng,

Khuyên chồng ròng rã tháng năm

Mãi rồi chồng mới hồi tâm nghe lời.

Lái buôn keo kiệt một thời

Là chàng hành khất nổi trôi kiếp này,

Còn người vợ kiếp trước đây

Kiếp này sung sướng hưởng đầy hồng ân

Chính là công chúa Nhật Quang

Xinh tươi nhan sắc, đoan trang tính tình

Lại thêm tột bực thông minh

Đó là tiền kiếp ngọn ngành trước sau!”.

*

Nhà vua suy ngẫm hồi lâu

Lòng riêng chợt ngộ Đạo mầu sáng soi

Cúi đầu đảnh lễ cáo lui

Về triều ra lệnh cho người vội đi

Đón mời công chúa trở về

Cùng chồng trọn nghĩa phu thê mặn nồng.

Ở đời nhân tốt gieo trồng

Quả lành, phước báu ta cùng hưởng thôi

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(Thi hóa Truyện Cổ Phật Giáo)