Đối thoại thiền

Thiền sư thường huấn luyện trò

Tự mình diễn tả ý cho rõ ràng.

Có hai thiền viện trong làng

Mỗi nơi đều có một chàng thiền sinh

Vừa trai trẻ, vừa khôn lanh

Theo thầy hầu cận, học hành từ lâu.

*

Một chàng mỗi sáng mua rau

Thường hay vội vã qua mau đường này,

Chàng hàng xóm gặp hỏi ngay:

“Thật duyên hội ngộ! Hôm nay đẹp trời!

Bạn đi đâu đấy bạn ơi?”

Chàng mua rau vội trả lời vui sao:

“Tôi đi bất cứ nơi nào

Mà chân tôi đặt bước vào đấy thôi!”

Chàng kia nghe nói vậy rồi

Miệng thời nín lặng, lòng thời nghĩ suy

Về nhờ thầy giúp cứu nguy

Mách lời đối đáp câu chi hơn người.

Thầy bèn hóm hỉnh mớm lời:

“Sáng mai con cứ hỏi người bạn con

Một câu y hệt hồi hôm

Bạn con nếu trả lời không khác gì

Con bèn hỏi tiếp: ‘Vậy thì

Nếu chân không có, bạn đi đâu nào?’

Bạn con chắc sẽ điên đầu

Hết đường đối đáp, hết câu trả lời.”

*

Hôm sau vừa rạng mặt trời

Hai thiền sinh lại gặp nơi đường này

Chàng vừa học được lời thầy

Bèn lên tiếng hỏi: “Hôm nay đẹp trời

Bạn đi đâu đấy bạn ơi?”

Chàng mua rau vội trả lời vui sao:

“Tôi đi bất cứ nơi nào

Gió kia dìu bước tôi vào bạn ơi!”

Chàng kia nghe nói vậy rồi

Trong lòng lại bị rối bời nghĩ suy

Chàng về kể lại thầy nghe

Phen này thất bại, hơn chi được người.

Ông thầy tiếp tục mớm lời

Lần này hỏi bạn: “Nếu trời lặng yên

Bốn bề chẳng nổi gió lên

Bạn đi sao được, có phiền hay không?”

*

Hôm sau vừa rạng vừng hồng

Chàng thiền sinh được khai thông ngọn ngành

Được thầy chỉ dạy tận tình

Đón đường chờ gặp bạn mình đi ngang,

Lần thứ ba gặp bạn vàng

Chàng bèn lên tiếng hỏi han đôi lời:

“Bạn đi đâu đấy bạn ơi?”

Chàng mua rau bỗng thảnh thơi nói rằng:

“Hôm nay nắng đẹp hanh vàng

Tôi đang đi tới chợ làng mua rau!”

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(thi hóa, phỏng dịch theo Zen Dialogue trong tập truyện 

101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)

Zen Dialogue

Zen teachers train their young pupils to express themselves. Two Zen temples each had a child protégé. One child, going to obtain vegetables each morning, would meet the other on the way. 

“Where are you going?” asked the one. 

“I am going wherever my feet go,” the other responded. 

This reply puzzled the first child who went to his teacher for help. “Tomorrow morning,” the teacher told him, “when you meet that little fellow, ask him the same question. He will give you the same answer, and then you ask him: ‘Suppose you have no feet, then where are you going?’ That will fix him.” 

The children met again the following morning. 

“Where are you going?” asked the first child. 

“I am going wherever the wind blows,” answered the other. 

This again nonplussed the youngster, who took his defeat to his teacher. 

“Ask him where he is going if there is no wind,” suggested the teacher. 

The next day the children met a third time. 

“Where are you going?” asked the first child. 

“I am going to the market to buy vegetables,” the other replied.