Khỉ từ bi

Tại vùng Hy Mã Lạp Sơn

Tám mươi ngàn khỉ họp đàn sống chung

Dưới quyền khỉ chúa hào hùng,

Gần khu vườn ở cánh rừng bên sông

Có cây vĩ đại vô cùng

Xoài ngon, trái lạ, thơm lừng đó đây

Thấy xoài chín mọng giăng đầy

Khôn ngoan khỉ chúa dặn ngay cả đàn:

“Hãy mau hái hết mà ăn

Nếu không xoài rớt trôi lăn sông ngòi

Xuôi về thành phố xa xôi

Loài người ăn được tức thời ưa luôn

Mò tới gốc, tìm tới nguồn

Rừng ta sinh sống chẳng còn được yên

Người ta xâm phạm tới liền.”

Khỉ nghe. Theo đúng lệnh trên tức thì.

Ngờ đâu có một trái kia

Ẩn trong tổ kiến khó bề nhận ra

Trên cành thấp mọc lòa xòa

Xoài rơi xuống nước trôi xa dập dình

Về Ba La Nại kinh thành

Thoát qua mắt khỉ tinh ranh cả bầy.

*

Vua Ba La Nại sáng nay

Tắm sông mát mẻ nhân ngày thảnh thơi

Mấy người đánh cá gần ngài

Chợt đâu vớt được trái xoài trên sông

Họ nhìn kinh ngạc vô cùng

Rồi bèn kính cẩn đem dâng vua hiền

Vua nhìn, tự hỏi ngạc nhiên:

“Trái cây gì lạ? Ở miền nào đây?”

Hỏi dân chài lưới sông này

Họ thưa đồng loạt không hay biết gì,

Vua bèn hỏi kiểm lâm kia

Họ thưa: “Trái đó rất chi xa vời

Trái xoài tên gọi lâu rồi

Ở trên rừng thẳm khuất nơi non ngàn

Dưới chân Hy Mã Lạp Sơn.”

Khi vua ăn thử thấy thơm lạ thường

Vị ngon ngọt mãi vấn vương

Khiến vua ham muốn tới rừng tìm cây

Dù xoài ở rất xa đây

Vua không ngần ngại định ngày ra đi.

Dòng sâu, nước xiết quản chi

Một đoàn thuyền ngược sông kia lên rừng

Vượt bao sóng nước chập chùng

Vua và quân lính tùy tùng tới nơi

Lên bờ đến gốc cây xoài

Hái ăn một bữa tuyệt vời thơm ngon,

Trời khuya sau buổi hoàng hôn

Nhà vua nằm ngủ dưới luôn gốc xoài

Lính canh gác ở vòng ngoài

Lửa rừng thắp sáng toả dài chung quanh.

Về khuya bầy khỉ chuyền cành

Nhảy lên hái trái xoài giành lẫn nhau

Gây ồn ào giữa canh thâu

Khiến vua thức giấc ngẩng đầu nhìn lên

Thấy ngay bầy khỉ ở trên

Vua bèn gọi lính tới liền để sai:

“Hãy bao vây ngay cây xoài

Cung tên bắn hạ hết loài khỉ kia

Ngày mai làm thịt ngay đi

Xoài cùng thịt khỉ ăn thì chắc ngon.”

Khỉ trên cây nghe hết hồn

Vội tìm khỉ chúa báo luôn sự tình:

“Cây xoài đã bị vây quanh

Tìm đường nào thoát được nhanh chốn này?”

Trấn an khỉ chúa nói ngay:

“Ta tìm cách cứu khỏi đây. An lòng!”

Chàng trèo lên một cành cong

Chuyền ra ngọn xoải qua sông khá dài

Rồi chàng lấy sức phóng người

Bờ bên kia nhảy qua thời dễ thôi,

Chiều ngang sông ước lượng rồi

Tre non một đoạn bằng nơi chiều này

Chặt ra chàng xử dụng ngay

Một đầu buộc chặt thân cây tức thì

Quanh lưng mình quấn đầu kia

Rồi chàng lấy sức đu về ngang sông

Tre non thành chiếc cầu vồng

Để cho bầy khỉ sẽ cùng theo nhau

Leo qua mà thoát hiểm mau,

Tiếc thay chúa khỉ tính sao sai lầm

Quên phần tre buộc quanh thân

Cầu tre do đó một phần hụt đi

Thật là nguy hiểm kể chi.

Hy sinh khỉ chúa tức thì vươn ra

Dùng lưng mình để nối qua

Khiến cầu vừa đủ dài mà sang sông.

Quay nhìn bầy khỉ hãi hùng

Anh chàng khỉ chúa hào hùng hét lên:

“Lưng ta hãy bước chân liền 

Tới cầu tre, vượt qua bên kia bờ

Hãy trốn nhanh, đừng chần chờ.”

Tám ngàn chú khỉ xót xa cúi đầu 

Chào chàng khỉ chúa thật mau

Bước lên lưng chúa qua cầu bình an

Thế là thoát hiểm cả đàn.

Nào ngờ một khỉ bạo tàn ác tâm

Ghét ganh chúa khỉ bội phần

Từ lâu muốn hại, nay nhân dịp này

Nhảy lên lưng, giẫm mạnh thay

Khiến lưng chúa khỉ gẫy ngay tức thì,

Khỉ gian ác qua bờ kia

Không thèm ngó lại chút gì nạn nhân

Mặc cho khỉ chúa một thân

Đang nằm bất tỉnh vô ngần tang thương.

*

Nhà vua thức giữa đêm trường

Vô tình chứng kiến khỉ đương cứu bầy

Xả thân, bỏ mạng, tan thây

Gương hy sinh ở trên cây tuyệt vời

Nhà vua cảm động nghẹn lời

Sáng sau truyền lệnh cho người trèo lên

Đỡ chàng khỉ chúa xuống liền

Nước thơm tắm rửa khắp trên thân người

Áo vàng mềm mại mặc ngoài

Vua thân ái hỏi: “Nhà ngươi là gì

Mà can đảm cứu khỉ kia

Mạng mình chẳng tiếc, từ bi lạ thường?”

Mặc dù sắp bị tử thương

Anh chàng khỉ chúa nhẹ nhàng thưa ngay:

“Tôi là thủ lãnh cả bầy

Chỉ huy, dẫn dắt tại đây lâu rồi

Cả bầy thương mến tin tôi

Tôi đâu nuối tiếc cõi đời làm chi

Khi đưa bầy thoát hiểm nguy.

Đứng đầu đất nước trị vì muôn dân

Muốn cho tốt đẹp mọi phần

Không nên coi trọng tấm thân của mình

Ưu tiên lo lắng tâm thành

Cho nguồn hạnh phúc an lành của dân.”

Nói xong khỉ chúa từ trần

Núi rừng vẳng tiếng nhạc buồn ngân xa.

Nhà vua ra lệnh tang ma

Trang nghiêm hỏa táng như là quốc vương

Để ghi kỷ niệm hào hùng

Dựng lên ngọn tháp giữa vùng rừng hoang.

Khi vua trở lại cung hoàng

Về Ba La Nại trong hằng bao năm

Nhớ lời khỉ chúa trối trăn

Trị dân đúng Pháp, gieo nhân tốt lành.

NHẬN DIỆN TIỀN THÂN

Khỉ chúa là tiền thân Đức Phật.

Vua là A Nan. Khỉ ác độc là Đề Bà Đạt Đa.

Tâm Minh NGÔ TẰNG GIAO

(thi hóa, phỏng dịch theo THE GREAT-HEARTED MONKEY

Trong “The Stories Of Buddha’s Former Births” của Anjali Pal)