NHẤT TÂM NHỊ MÔN

 

Nhất tâm tức là chúng sanh tâm. Nhị môn tức là Chân như môn, Sanh diệt môn. Theo “Đại Thừa Khởi Tín Luận” nương vào pháp Nhất tâm mà có hai môn. Thế nào là hai? Một là tâm Chơn như môn, hai là tâm Sanh diệt môn. Hai môn này tóm thâu tất cả các pháp.

 

Hệ thống Chân Thường Duy Thức Luận của Phật giáo gọi bản thể của vũ trụ là nhất tâm, cho rằng hai môn. Giác gọi là tâm Chân như môn, bất giác gọi là tâm Sanh diệt môn. Y cứ như bản thế (vốn có tính chất bất sanh, bất diệt, bất tăng, bất giảm…là tuyệt đối không có tính sai biệt…) của nhất tâm gọi là tâm Chân như môn. Y cứ nơi động tướng (vốn có tính chất như sanh, diệt, tăng, giảm….là tương đối có tính sai biệt…) của nhất tâm gọi là tâm Sanh diệt môn. Tâm Chân như môn là giác tánh của bản thể vũ trụ, tâm Sinh diệt môn là giác tính của hiện tượng vũ trụ. Đây là mối quan hệ một thể hai phương diên nên gọi là Nhất tâm nhị môn. Nhưng cứu cánh của Nhị môn không phải là một không phải là hai, cũng giống như nước và sóng, tuy bởi gió thổi mới có sóng chúng sanh và Phật đều có tâm này. Bởi tâm này có phân thành giác và bất giác, cho nên chia làm nhưng đối với bản tánh của nước, thời không có sanh diệt, biến hóa. Vì vậy nước và sóng tuy hai mà cứu cánh không phải là hai.

 

Theo PHDS của Như Thọ – Nguyên Liên.