TAM MINH

 

Tam minh là ba thuật sáng dứt trừ mọi u ám ngu mê của Thánh giả đã đạt tới địa vị vô học. Cũng còn gọi là Tam đạt, Tam chứng pháp:

 

1. Túc mạng minh : Còn gọi là túc mạng trí minh tức trí tuệ rõ biết tướng trạng của tự thân và của tất cả chúng sanh, từ một kiếp cho đến vạn ức kiếp, luân chuyển như thế nào.

 

2. Thiên nhãn minh : Còn gọi là Sanh tử trí minh, tức trí huệ rõ biết tướng trạng sanh tử của chúng sanh, khi sống cũng như khi chết, hoặc do nhân duyên là pháp thành tựu các mạng của chúng sanh vào ác thú, hoặc do nhân duyên chánh hạnh, thành tựu thiện hạnh sanh vào cảnh giới lành… luân chuyển như thế nào, đều biết rõ.

 

3. Lậu tận minh : Còn gọi là lậu tận trí minh, tức trí huệ rõ biết như thật, biết được cảnh khổ trong đời của mình và dùng trí huệ diệt trừ phiền não.

 

Tam minh khi ở địa vị La Hán Thánh giả, thì gọi là Tam minh, nếu ở địa vị Phật gọi là Tam đạt. Minh và Đạt nghĩa có hơn kém nhau. Biết mà sáng suột gọi là Minh, biết mà thấu triệt tận cùng gọi là Đạt cho nên mới có sự sai khác.

 

Tam minh tức là Tam thông trong Lục thông. Nhưng Minh và Thông có ý nghĩa sâu cạn. Biết rõ nhân duyên hạnh nghiệp ở đời quá khứ gọi là Minh. Biết ngay những việc ở quá khứ gọi là Thông. Biết ngay rằng chết đây sanh kia gọi là Thông. Biết rõ nhân duyên hội ngộ gọi là Minh. Biết ngay rằng kiết sử đã hết mà không còn biết thọ sanh nữa hay không gọi là Thông, biết rõ rằng phiền não kiết sử hết, chắc chắn không còn sanh trở lại nữa gọi là Minh.

 

Theo PHDS của TN Đức Trí